Anthos heeft recentelijk gesprekken gevoerd met de Directie Food & Agri van Rabobank en met medewerkers van de Afdeling Customer Due Diligence (CDD) van diezelfde bank. Onderwerp van gesprek was de witwas-praktijken die aan het licht zijn gekomen in een groot witwasschandaal bij het Estse filiaal van de Danske Bank. Tussen 2007 en 2015 passeerde daar ruim 200 miljard euro, waarvan achteraf is vastgesteld dat het merendeel verdachte transacties betreft. Het ging daarbij in het bijzonder om Russisch en Oost-Europees geld dat met een illegale herkomst in het reguliere transactieverkeer is gemengd. Dit geld is vervolgens ook bij verschillende banken in Nederland terechtgekomen. Vergelijkbare situaties hebben zich ook voorgedaan bij de zgn. Troika Laundromat die een omvang had van ca. 3,5 miljard euro.

Banken hebben een maatschappelijke rol als poortwachter, maar ook een wettelijke verplichting om klant en maatschappij te beschermen tegen risico’s op het gebied van witwassen, fraude en terrorisme-financiering. Tegen de achtergrond daarvan onderzoekt de Rabobank nu of de risicocategorie van specifieke groepen van klanten passend is en of het klantbeeld scherp en volledig genoeg is, o.a. bij relaties in de sierteeltsector.  

Als een klant een hoog risicoprofiel heeft, wil dat overigens niet per definitie zeggen dat er altijd iets aan de hand is. Hoog risico betekent namelijk dat de bank een verdiepend onderzoek doet om meer kennis te krijgen over de klant. Daarbij worden alle transacties gemonitord. Het blijkt overigens dat bij slechts een zeer beperkt percentage van alles wat gemonitord en gescreend wordt, iets negatiefs opvalt. Die gevallen worden nader onderzocht. 

Uit het onderzoek van de Rabobank is tot nu toe een aantal zaken duidelijk geworden:

• Transacties vinden plaats met omschrijvingen die niet passen bij de branche waarin het bedrijf actief is;
• Transactiekenmerk sluit niet aan bij de daadwerkelijke transactie. Er wordt bijvoorbeeld betaald door een ander dan de afnemer;
• Transacties betreffen vaak ronde bedragen;
• Er is weinig informatie beschikbaar over de tegenpartij vanuit openbare bronnen;
• Geldstromen komen van entiteiten die voornamelijk gevestigd zijn in offshore-jurisdicties of het Verenigd Koninkrijk;
• Deze entiteiten hebben een bankrekening in de Baltische staten, maar zijn daar niet gevestigd.
• De adressen waar deze bedrijven of de aandeelhouders/bestuurders gevestigd zijn komen vaak voor in de offshore-leaks

Er is zeer weinig informatie beschikbaar over deze bedrijven vanuit openbare bronnen. Er is vaak geen website en ook zijn de activiteiten van deze bedrijven niet te linken aan de sierteelt. In de met de Rabobank gevoerde gesprekken hebben wij de vertegenwoordigers van de bank erop geattendeerd dat met verschillende Oost-Europese landen, waaronder Rusland, betalingsregelingen worden afgesproken. Die zijn gebaseerd op bestaande wetgeving, maar ook zijn ze gerelateerd aan de fytosanitaire regelgeving van het betreffende land. Dit brengt een verhoogd risico met zich mee. De bank heeft hier niet alleen kennis van genomen, maar men heeft ook benadrukt dat men wil voorkomen dat haar klanten onbewust bij een witwasproces of andere illegale activiteiten betrokken worden. Tevens geeft de bank aan dat als ze op afwijkende transacties bij klanten stuit, ze desbetreffende klant zullen benaderen om dit nader toe te lichten.  Als de toelichting onvoldoende is en blijft, kan bij niet-nakoming de relatie met de klant worden heroverwogen en eventueel beëindigd worden.

Het witwassen van geldmiddelen heeft eerder de aandacht van Anthos gehad. Naar aanleiding daarvan hebben wij na overleg met de Rabobank en twee juridische adviseurs onze verkoopvoorwaarden destijds aangepast door de volgende twee artikelen daaraan toe te voegen. 

     I. Sancties

• Koper garandeert dat hij voldoet en zal blijven voldoen aan alle verplichtingen en beperkingen die voortvloeien uit alle toepasselijke sanctieregelgeving van de Verenigde Naties, de Verenigde Staten van Amerika, de Europese Unie, Nederland en van ieder ander land dat relevant is of kan worden voor de uitvoering van de gesloten overeenkomst (“Sanctiewetgeving”).
• In het bijzonder garandeert koper dat hij de gekochte goederen niet direct of indirect zal verkopen, overdragen, leveren, of op andere wijze beschikbaar zal stellen aan (rechts)personen, entiteiten, groepen of (overheids)organisaties die gesanctioneerd zijn op grond van de Sanctiewetgeving.
• Koper draagt ervoor zorg dat alle verplichtingen uit dit artikel gelijkelijk zullen worden opgelegd aan iedere partij aan wie hij goederen die hij van verkoper heeft betrokken doorverkoopt of levert.
• Indien koper niet, niet tijdig of niet behoorlijk voldoet aan de verplichtingen die voor hem uit dit artikel voortvloeien, heeft verkoper het recht om zonder ingebrekestelling de overeenkomst met onmiddellijke ingang op te schorten of te ontbinden zonder enige verplichting tot schadevergoeding van verkoper en met volledige schadeplichtigheid van de zijde van koper jegens verkoper, een en ander ter discretie van verkoper.

      II. Anti-Corruptie

• Koper zal te allen tijde voldoen aan alle verplichtingen en beperkingen die voortvloeien uit alle toepasselijke anti-corruptie regelgeving van de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en van ieder ander land dat relevant is of kan worden voor de uitvoering van de gesloten overeenkomst (“Anticorruptiewetgeving”).
• Ieder aanbod aan en iedere aanvaarding door werknemers of leden van het bestuur van de koper van geld, giften, cadeaus, reizen, vermaak of andere vergoeding die betrekking heeft op de overeenkomst of verkoper en die is bedoeld om, of kan worden gezien als, aansporing om op een bepaalde manier te handelen is strikt verboden.
• Koper zal niets direct of indirect aanbieden, beloven of geven aan enige politieke partij, campagne, overheidsinstantie, ambtenaar of aan (werknemers van) openbare instellingen, staatsbedrijven, organisaties, internationale instellingen met als doel het verkrijgen of behouden van zaken of enig ander oneigenlijk voordeel in verband met de overeenkomst of verkoper.
• In verband met de overeenkomst of verkoper zal koper niets aanbieden, beloven, geven of aanvaarden van een zakelijke relatie, tenzij daarvoor een eerlijke grond bestaat en het redelijk is in het kader van de dagelijkse gang van zaken en overigens voldoet aan lokale wetgeving.
• Koper zal verkoper onmiddellijk op de hoogte stellen indien het verneemt van enige situatie in de uitoefening van de overeenkomst die mogelijk in strijd is met Anticorruptie wetgeving.
• Indien koper niet, niet tijdig of niet behoorlijk voldoet aan de verplichtingen die voor hem uit dit artikel voortvloeien, heeft verkoper het recht om zonder ingebrekestelling de overeenkomst met onmiddellijke ingang op te schorten of te ontbinden zonder enige verplichting tot schadevergoeding van verkoper en met volledige schadeplichtigheid van de zijde van koper jegens verkoper, een en ander ter discretie van verkoper.

Wij adviseren u deze bepalingen te gebruiken en uw afnemer te verplichten om daarvoor te tekenen, zodat u kunt aantonen dat u kritisch bent ten aanzien van de herkomst van de gelden. Alleen laten tekenen van deze verklaring is echter niet voldoende, het gaat er vooral om dat u kunt aantonen dat u de betaalketen goed in beeld heeft.

De hiervoor beschreven problematiek zullen wij bespreken met organisaties in andere sectoren om vast te stellen of en zo ja, hoe, wij gezamenlijk richting overheid en/of banken hier op moeten reageren. Uitgangspunt daarbij is om tot heldere afspraken met elkaar te komen, zodat de handelsbedrijven hun export naar Rusland en andere Oost-Europese landen kunnen continueren. 

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Anthos voorzitter, Henk Westerhof.